Kompostownik domowy – jak zrobić, do czego służy?

Kompostownik - dlaczego warto go mieć?

Jeśli masz ogród lub działkę pełną roślin lub skwer warzywami, kompostownik może być jednym z najlepszych narzędzi, jakie wprowadzisz do swojego domowego „systemu ogrodniczego”. To prosta konstrukcja, ale efekty jej działania są nieproporcjonalnie duże. Po co to robić?

Najprościej tłumacząc - kompostowanie to naturalny sposób na recykling. Polega na rozkładzie odpadów organicznych przy udziale mikroorganizmów, które – w odpowiednich warunkach, czyli z dostępem do powietrza, wilgoci i ciepła – przekształcają resztki kuchenne i ogrodowe w wartościowy nawóz. To proces, który dzieje się od wieków w przyrodzie – kompostownik tylko go przyspiesza i kieruje tam, gdzie tego potrzebujesz.

Efektem końcowym jest kompost – ciemny, sypki materiał bogaty w próchnicę, który poprawia strukturę gleby, wspiera rozwój mikroorganizmów glebowych i dostarcza roślinom niezbędnych składników odżywczych. W odróżnieniu od nawozów sztucznych, kompost nie wypłukuje się tak szybko i nie powoduje zasolenia gleby. Działa długofalowo, jest bezpieczny i ekologiczny. Możesz go rozsiewać zarówno ręcznie, jak i za pomocą specjalnego rozsiewacza - np. Rozsiewacz do kompostu Werkstar NEPRI

Lepiej kupić, czy zrobić samemu kompostownik?

Zanim zaczniesz swoją przygodę z kompostem, warto jest zadać sobie pytanie, czy wolisz gotowe rozwiązania, czy chcesz spróbować swoich sił w DIY i wykonać go samemu. Gotowy to szybki start bez narzędzi, a własnoręcznie zbudowany daje więcej swobody i często kosztuje dosłownie zero złotych.

Gotowe kompostowniki – szybkie rozwiązanie bez kombinowania.

Na rynku znajdziesz sporo modeli: plastikowe, drewniane, zamknięte, otwarte, z systemem wentylacji, a nawet z obracanym bębnem. Ich największa zaleta to wygoda – po prostu kupujesz, ustawiasz i możesz zacząć kompostować.

Dobrze sprawdzają się w małych ogrodach, gdzie zależy Ci na estetyce i porządku. Często mają klapkę do wygodnego wybierania gotowego kompostu i pokrywę, która chroni przed deszczem czy zwierzętami. Wadą najczęściej jest cena – lepsze modele kosztują od kilkuset do nawet kilku tysięcy złotych.

Kompostownik DIY – taniej, bardziej eko i na własnych zasadach.

Zrobienie kompostownika samodzielnie to świetna opcja, jeśli masz dostęp do podstawowych narzędzi oraz materiałów – np. desek, palet, siatki ogrodzeniowej. Budując własny kompostownik, możesz dopasować jego rozmiar i kształt do przestrzeni, jaką masz do dyspozycji.

Kompostownik wykonany samemu to też niezła satysfakcja. Nie dość, że wykorzystujesz odpady do zrobienia nawozu, to jeszcze robisz to w konstrukcji, którą sam zbudowałeś, często z odzyskanych desek – np. ze starych palet. Ekologicznie podwójnie.

Jak zrobić kompostownik? Prosto, tanio i skutecznie.

Podjąłeś decyzję i chcesz postawić na własnoręcznie zbudowaną konstrukcję? Świetnie! Zrobienie kompostownika jest naprawdę prostsze niż Ci się wydaje. Nie potrzebujesz do tego ani wypasionych narzędzi, ani drogich materiałów. Wystarczą podstawowe umiejętności, kilka godzin pracy i trochę przestrzeni w ogrodzie lub na działce.

Najlepszy materiał na kompostownik? Zwykłe deski – nawet te z odzysku.

Najprostszy i najbardziej polecany sposób to kompostownik ze starych palet. Są łatwo dostępne, tanie (a nawet darmowe), przy tym wystarczająco wytrzymałe. Możesz je ustawić w kwadrat, połączyć kątownikami, wkrętami lub opaskami, a na koniec ewentualnie dodać siatkę w środku, by całość była bardziej przewiewna i estetyczna. Taka konstrukcja jest otwarta od góry i najczęściej również od dołu – co jest akurat zaletą, bo ułatwia kontakt kompostu z glebą i dostęp mikroorganizmów.

Co warto wiedzieć, zanim zabierzesz się do budowy?

• Kompostownik nie musi mieć dna – dzięki temu nadmiar wody łatwo odpływa, a dżdżownice i mikroorganizmy mogą swobodnie przenikać do środka.
• Najlepiej ustawić go w miejscu lekko zacienionym, żeby nie przesychał, ale też nie był cały czas zalewany deszczem.
• Dobrze, jeśli jedna ze ścian będzie otwierana lub demontowalna – ułatwi to wybieranie gotowego kompostu z dołu.
• Konstrukcja powinna mieć minimum 1 m³ pojemności – to optymalny rozmiar, żeby proces kompostowania przebiegał sprawnie.

Krok po kroku – jak zbudować prosty kompostownik z palet.

Wykorzystanie gotowych palet do budowy przyśpieszy zbudowanie Twojego kompostownika, a sama budowa opiera się na dosłownie kilku krokach:

• Zdobądź cztery palety – najlepiej jednakowej wielkości. Sprawdzą się zarówno Europalety, jak i palety przemysłowe.
• Ustaw je w kształt kwadratu – trzy będą ścianami stałymi, które należy połączyć, a czwarta posłuży jako front z możliwością otwierania.
• Połącz ściany za pomocą kątowników aluminiowych i śrub – to szybki i stabilny sposób montażu.
• Front zamontuj na zawiasach – najlepiej sprawdzą się listkowe zawiasy metalowe. Alternatywnie możesz przeciąć przednią paletę poziomo – dolna część będzie się otwierać do góry, a górną zamocujesz na stałe, co dodatkowo usztywni konstrukcję.
• Dla estetyki i lepszej wentylacji możesz wyłożyć wnętrze siatką cieniującą lub ogrodzeniową.

Jak zrobić kompostownik z desek kupionych w sklepie?

Nie masz dostępu do palet albo po prostu wolisz coś bardziej estetycznego i trwałego? Równie dobrze możesz zbudować kompostownik z zwykłych desek, które kupisz w markecie budowlanym lub składzie drewna. To wciąż budżetowe, ale bardziej „precyzyjne” rozwiązanie – zwłaszcza jeśli zależy Ci na równych wymiarach i solidnym wykończeniu.

Co będzie potrzebne?

• Deski sosnowe lub świerkowe (grubość min. 18–22 mm; długość zależna od wybranego rozmiaru kompostownika – np. 1 m x 1 m)
• Listwy lub kantówki jako słupki narożne (np. 4×4 cm lub 5×5 cm) 1,2 m długości
• Wkręty do drewna
• Kątowniki montażowe
• Zawiasy (opcjonalnie do uchylnego frontu)
• Wkrętarka, piła, poziomica

Krok po kroku – jak to zrobić kompostownik z desek:

Przygotuj konstrukcję ramową

Zacznij od przygotowania czterech słupków narożnych (kantówek) – po dwa na każdą z czterech krawędzi. Do nich będziesz mocować deski poziomo – tworząc coś w rodzaju drewnianej „skrzyni”.

Mocuj deski ścian bocznych

Deski montuj poziomo – jedna pod drugą, z drobnymi odstępami (ok. 1–2 cm), które zapewnią wentylację. Najpierw zrób trzy ścianki boczne, skręcając je bezpośrednio do słupków narożnych za pomocą wkrętów, a następnie skręć je ze sobą tworząc konstrukcję w kształcie litery „C”.

Przód zrób z otwieraną częścią

Czwartą ściankę (front) możesz zaprojektować z jedną deską na stałe, a pozostałe jako uchylne. W najprostszej wersji wystarczy, że zamocujesz dolną deskę frontową na zawiasach – dzięki temu łatwiej będzie wybrać gotowy kompost z dołu.

Spód zostaw otwarty

Kompostownik nie potrzebuje dna – dzięki temu woda może odpływać, a gleba „pracować” z mikroorganizmami. To naturalny sposób na wspomaganie rozkładu.

Dodaj pokrywę (opcjonalnie)

Jeśli chcesz chronić kompost przed nadmiarem deszczu lub zwierzętami, możesz dorobić prostą pokrywę z deski i folii lub zawiasów i lekkiego daszku.

Wskazówki:

Drewno warto zabezpieczyć – ale tylko preparatem nietoksycznym lub pokostem lnianym. Jeśli planujesz dużą produkcję kompostu, od razu rozważ system dwukomorowy – jedna komora dojrzewa, druga „pracuje”.

Kompostownik gotowy. Teraz pora na zawartość – czyli tzw. materiały zielone i brązowe. Jeśli brzmi to tajemniczo, spokojnie – zaraz wszystko rozjaśnimy.

Kompostownik – jak zacząć robienie kompostu? Co wrzucać, a co omijać szerokim łukiem?

Budowa kompostownika to dopiero początek – teraz czas zacząć kompostować. Na szczęście to nic trudnego. Wystarczy wiedzieć, co wrzucać, czego unikać i jak dbać o całość, żeby kompost się nie zepsuł, tylko faktycznie dojrzał.

Na start warto wrzucić trochę suchych gałązek albo słomy – to będzie dobra warstwa drenżowa. Potem naprzemiennie dodajesz „zielone” i „brązowe” składniki – czyli np. obierki warzywne, liście, trawę, papier, karton. Im większa różnorodność, tym lepiej. Wystarczy też pilnować, żeby nie było zbyt mokro ani zbyt sucho – i co jakiś czas przemieszać zawartość - np. widłami.

Co możesz kompostować? Resztki warzyw, skoszoną trawę, suche liście, fusy z kawy, skorupki jajek.

Czego unikać? Mięsa, nabiału, tłuszczów, odchodów, roślin chorych lub porażonych chorobami.

To tyle na początek. Jeśli chcesz dokładniej dowiedzieć się, jak prowadzić kompostowanie krok po kroku – co z czym mieszać, jak przyspieszyć kompostowanie oraz po czym poznać, że kompost jest gotowy – zerknij do naszego osobnego poradnika:

Kompost - jak zrobić kompost, do czego służy?

FAQ – najczęściej zadawane pytania o kompostowniki

Jak zrobić kompostownik?

Najprościej – z palet lub desek. Wystarczy stworzyć skrzynię bez dna, która zapewnia dobrą wentylację. Możesz ją skręcić samodzielnie albo kupić gotowy zestaw. Szczegóły znajdziesz w artykule powyżej.

Czy kompostownik powinien mieć dno?

Nie – kompostownik najlepiej działa bez dna. Dzięki temu nadmiar wody odpływa, a mikroorganizmy z gleby wspomagają proces kompostowania.

Z czego zrobić kompostownik?

Z palet, desek, siatki ogrodzeniowej, a nawet z cegieł lub starej beczki. Najlepiej sprawdzają się materiały naturalne, które zapewniają przewiew i nie nagrzewają się zbyt mocno.

Zastosowanie kompostownika?

Kompostownik służy do przetwarzania resztek organicznych na naturalny nawóz. Gotowy kompost możesz wykorzystać w ogrodzie, warzywniku, pod trawnik, do roślin doniczkowych i na rabaty.

Kompostownik domowy – do czego służy?

Do zbierania i przetwarzania kuchennych i ogrodowych odpadków – obierek, liści, trawy itp. Dzięki niemu zmniejszasz ilość śmieci i samodzielnie produkujesz wartościowy nawóz.